We wtorek, 5 maja br., w dniu 75. rocznicy wyzwolenia niemieckiego obozu koncentracyjnego w czeskim Holiszowie oraz KL Mauthausen-Gusen Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych Jan Józef Kasprzyk złożył kwiaty na płycie Grobu Nieznanego Żołnierza oraz zapalił znicz przed pamiątkową tablicą na Pawiaku w Warszawie.

Obóz koncentracyjny dla kobiet w Holiszowie (obecnie Republika Czeska) został wyzwolony 5 maja 1945 roku przez polskich żołnierzy z Brygady Świętokrzyskiej Narodowych Sił Zbrojnych. Uratowanych zostało około 1000 kobiet wielu narodowości. Tego samego dnia żołnierze Armii Amerykańskiej oswobodzili obozy w Mauthausen i Gusen, należące do najcięższych obozów w III Rzeszy.

W związku z tym, że tegoroczne obchody wyzwolenia obozu w Holiszowie nie mogły odbyć się w dotychczasowej formie, Szef UdSKiOR Jan Józef Kasprzyk złożył wieniec przed Grobem Nieznanego Żołnierza na pl. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Warszawie w hołdzie żołnierzom Brygady Świętokrzyskiej NSZ.

– Kobiety, przetrzymywane przez Niemców w obozie koncentracyjnym w Holiszowie, skazane zostały na śmierć, ponieważ baraki, w których przebywały, oblane zostały benzyną i miały być podpalone. Brawurowa akcja żołnierzy Brygady Świętokrzyskiej Narodowych Sił Zbrojnych uratowała życie Francuzkom, Żydówkom, Polkom, Czeszkom, Holenderkom, Belgijkom, Rumunkom i Jugosłowiankom, które w tym obozie się znajdowały. W okolicy zlokalizowane były ponadto liczne zakłady niemieckiego przemysłu zbrojeniowego, w których niewolniczo pracowali robotnicy przymusowi, w tym wielu Żydów. Ich także oswobodzili żołnierze Brygady Świętokrzyskiej NSZ – powiedział minister Kasprzyk, podkreślając wyjątkowość wydarzenia sprzed 75 lat:

– Warto przypomnieć, że Holiszów był jedynym obozem koncentracyjnym wyzwolonym przez jednostkę polską. Brygada Świętokrzyska NSZ walczyła zarówno z Niemcami, jak i z Sowietami, a wyzwolenie KL Holleischen rozsławiło jej imię wśród wielu krajów europejskich, ponieważ znajdowały się w nim przedstawicielki różnych narodowości – zauważył Szef UdSKiOR.

– W imieniu tych, którzy mieli być dziś w Holiszowie, złożyłem kwiaty na Grobie Nieznanego Żołnierza w dowód wdzięczności dla żołnierzy Brygady Świętokrzyskiej NSZ, zaś w Holiszowie kwiaty i znicze pod tablicą, którą dwa lata temu uroczyście odsłoniliśmy, złożyła ambasador Rzeczypospolitej Polskiej w Republice Czeskiej pani Barbara Ćwioro – zakończył.

Następnie Jan Józef Kasprzyk udał się do Muzeum Więzienia Pawiak w Warszawie, gdzie zapalił symboliczny znicz przed tablicą poświęconą ponad 30 tys. polskich więźniów KL Mauthausen-Gusen oraz innych niemieckich obozów i podobozów koncentracyjnych, zlokalizowanych w czasie II wojny światowej na terenie Austrii.

--
5 maja 1945 roku żołnierze Brygady Świętokrzyskiej Narodowych Sił Zbrojnych wyzwolili niemiecki obóz koncentracyjny Holleischen (filia KL Flossenbürg) w Holiszowie koło Pilzna. Oswobodzono około 1000 kobiet: 400 Francuzek, 280 Żydówek, 167 Polek oraz Czeszki, Holenderki, Belgijki, Rumunki, Jugosłowianki i kobiety innych narodowości. Niemieckie dowództwo planowało zniszczenie obozu oraz likwidację więźniarek przed wejściem wojsk amerykańskich. Pod baraki podłożono substancje łatwopalne i czekano na rozkaz podłożenia ognia. Udana akcja Brygady Świętokrzyskiej NSZ ocaliła kobietom życie. Obok obozu w Holiszowie zlokalizowane były też liczne zakłady niemieckiego przemysłu zbrojeniowego. Pracowały w nich tysiące niewolników – robotników przymusowych, w tym Żydów. Oni również w wyniku tej akcji zostali uwolnieni.

Od 2016 r. rokrocznie w Holiszowie odbywały się państwowe uroczystości w rocznicę wyzwolenia obozu przez Brygadę Świętokrzyską NSZ, z udziałem asysty Wojska Polskiego oraz licznie przybywających do Czech weteranów Narodowych Sił Zbrojnych. W 2018 r. na murach dawnego obozu odsłonięta została tablica pamiątkowa. W 2020 r. Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych planował organizację na terenie Republiki Czeskiej dużych uroczystości z okazji 75. rocznicy wyzwolenia obozu. Niestety, z uwagi na obostrzenia spowodowane epidemią koronawirusa, upamiętnienia, które odbyły się 5 maja 2020 r. w Holiszowie i w Warszawie, mogły mieć jedynie charakter symboliczny.