Wyróżnienia honorowe
Medal „Pro Bono Poloniæ” ustanowiony Zarządzeniem Szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych z 25 czerwca 2018 r. dla upamiętnienia 100. rocznicy odzyskania przez Polskę Niepodległości przyznawany jest osobom (fizycznym oraz prawnym) w uznaniu szczególnych zasług w upowszechnianiu wiedzy o historii walk niepodległościowych, krzewieniu postaw patriotycznych w polskim społeczeństwie, a także kultywowaniu oraz popularyzacji poza granicami Kraju wiedzy o tradycjach niepodległościowych.
Odznakę nadaje Szef UdSKiOR z własnej inicjatywy lub na wniosek władz naczelnych ogólnopolskich organizacji kombatanckich, organów administracji rządowej i samorządowej szczebla wojewódzkiego, a także kierowników polskich placówek dyplomatycznych. Aktu dekoracji dokonuje Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, upoważniony pracownik Urzędu lub przedstawiciel innego organu administracji rządowej lub samorządowej szczebla wojewódzkiego w czasie uroczystości o charakterze państwowym, patriotycznym lub rocznicowym. Nadanie medalu potwierdza się legitymacją, wręczaną łącznie z odznaczeniem.
Odznaka nie jest nadawana pośmiertnie oraz osobom, o których mowa w art. 21 ust. 2 Ustawy z 24 stycznia 1991 o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego oraz osobom, które w latach 1957–1989 prowadziły działalność skierowaną przeciwko organizacjom i członkom opozycji antykomunistycznej, działając w strukturach aparatu partyjno-państwowego, w tym w organach lub formacjach bezpieczeństwa, bądź z nimi współpracując lub popełniły czyn nie licujący z godnością obywatela polskiego.
Odznaczenie ma formę metalowego krążka o średnicy 38 mm, fakturowanego, srebrzonego i oksydowanego. Na awersie w centralnym miejscu, umieszczono wypukły wizerunek Orła Białego przyjętego za herb Państwa Polskiego ustawą z dnia1 sierpnia 1919 r. o godłach i barwach Rzeczypospolitej Polskiej. Na wypukłym otoku awersu, wokół wizerunku Orła Białego, rozmieszczone są wklęsłe daty: 1768, 1794, 1830, 1848, 1863, 1914 oraz 1918, rozdzielone wklęsłymi krzyżykami wzorowanymi na polskim krzyżu kawalerskim. Daty symbolizują najważniejsze zrywy niepodległościowe społeczeństwa polskiego, począwszy od Konfederacji Barskiej, aż po początek czynu legionowego w 1914 r. i następujące po nim polskie działania polityczne oraz militarne uwieńczone odzyskaniem przez Polskę państwowości w 1918 r. Na rewersie od góry znajduje się centralnie umieszczony w trzech liniach napis wypukłym pismem majuskułowym: PRO BONO POLONIÆ. Napis otoczony jest w podkowę otwartą ku górze wieńcem dębowym, symbolizującym chwałę i zwycięstwo oraz cnoty: odwagę, wytrzymałość, siłę i moc. Centralnie pod napisem, dolną część wieńca dębowego przesłania wypukły polski krzyż kawalerski, który jest znakiem Wojska Polskiego. Odznaka zawieszona jest na wstążce z rypsu szerokości 38 mm, ciemnoszarej, mającej po brzegach umieszczone symetrycznie połączone prążki srebrzysty i ciemnokarmazynowy, szerokości 4 mm każdy. Kolor ciemnoszary wstążki nawiązuje do barwy munduru piechoty, najliczniejszej polskiej formacji zbrojnej w 1918 roku.
Autorem projektu medalu jest Robert Szydlik.
Medal należy nosić zawieszony na wstążce na lewej piersi, po orderach i odznaczeniach państwowych, przed Medalem „Pro Patria”
Medal „Pro Patria” ustanowiony Zarządzeniem Kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych z dnia 1 września 2011 r. przyznawany jest osobom (fizycznym oraz prawnym) w uznaniu szczególnych zasług w kultywowaniu pamięci o walce o niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej.
Odznakę nadaje Szef UdSKiOR z własnej inicjatywy lub na podstawie udokumentowanego wniosku naczelnych władz organizacji kombatanckich i ofiar represji, a także organów administracji rządowej i samorządowej szczebla wojewódzkiego i powiatowego lub polskich placówek dyplomatycznych i attachatów wojskowych. Aktu dekoracji dokonuje Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, upoważniony pracownik Urzędu lub upoważniony przez Szefa Urzędu przedstawiciel innego organu administracji rządowej, w czasie uroczystości o charakterze państwowym, patriotycznym lub rocznicowym. Nadanie medalu potwierdza się legitymacją, wręczaną łącznie z odznaczeniem.
Wniosek o nadanie Medalu „Pro Patria” powinien zostać wysłany do Urzędu z takim wyprzedzeniem, aby Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych otrzymał go nie później niż na miesiąc przed planowanym terminem wręczenia. Pismo przewodnie przy wniosku powinno zawierać propozycję terminu planowanej uroczystości, związanej z możliwością dokonania wręczenia Medalu „Pro Patria” przez Szefa lub przedstawiciela Urzędu. Z uwagi na konieczność dokonania weryfikacji danych, z przyczyn proceduralnych nie będą realizowane wnioski składane bezpośrednio przed terminem uroczystości.
Medal „Pro Patria” nie jest nadawany pośmiertnie, nie przewiduje się również nadawania medalu miejscowościom oraz obiektom historycznym i sakralnym. Roczna liczba nadań jest ograniczona.
Odznaczenie ma formę metalowego krążka o średnicy 36 mm, fakturowanego, srebrzonego i oksydowanego. Na awersie, w centralnym miejscu umieszczono wizerunek stylizowanego orła Rzeczypospolitej z przełomu XVII i XVIII wieku. Orzeł oparty jest po lewej stronie o kosę bojową, a po prawej o szablę polską, wzór 1921/22. Na rewersie natomiast znajduje się napis „Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych”. W centralnej części medalu umieszczony został dwuwyrazowy napis: „Pro Patria”, a pod nim poziomo daty: „1768” i „1989”. Są to daty Konfederacji Barskiej oraz roku odzyskania przez Polskę niepodległości. Pod datami umieszczono także układ gałązek – po lewej stronie z liśćmi dębowymi symbolizującymi cnotę, odwagę, chwałę, wytrzymałość, moc i siłę, a po prawej stronie wawrzyn, który uosabia zwycięstwo, czyn bohaterski, chwałę i zaszczyt. Dodatkowo, centralnie pod napisem „Pro Patria” umieszczono odwzorowanie krzyża pochodzące z jednolitego wzoru chorągwi piechoty i sztandarów jazdy, ustalonego w 1919 r. Medal zawieszony jest na wstążce szerokości 38 mm z centralnie umieszczonym paskiem ciemnogranatowym szerokości 10 mm i dwoma pąsowymi paskami o szerokości 10 mm przedzielonymi srebrzystymi prążkami o szerokości 2 mm i prążkami czarnymi o szerokości 2 mm na obydwu brzegach wstążki.
Autorem projektu medalu jest artysta grafik Andrzej Nowakowski.
Medal należy nosić zawieszony na wstążce na lewej piersi, po orderach i odznaczeniach państwowych, przed medalem „Pro Memoriæ”.
Wniosek o nadanie medalu „Pro Patria” - DOC / PDF
Inicjatywa honorowania kombatantów dyplomem honorowym - Patentem „Weteran Walk o Wolność i Niepodległość Ojczyzny” została zgłoszona w dniu 3 września 1996 roku podczas spotkania Prezesa Rady Ministrów z przedstawicielami związków i stowarzyszeń kombatanckich, na którym obecny był również ówczesny kierownik Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych. Pierwsze dyplomy wręczone zostały grupie 30 zasłużonych weteranów 30 sierpnia 1997 roku.
Zgodnie z decyzją Kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych z dnia 5 lipca 2006 roku, honorowy tytuł „Weteran Walk o Wolność i Niepodległość Ojczyzny” potwierdzony dyplomem-patentem może otrzymać osoba będąca uczestnikiem walki zbrojnej o niepodległość Polski, spełniająca wymogi określone w art. 1 ust. 2 pkt 1-3, 5 i art. 2 pkt 1, 2, 4-6 ustawy z dnia 24 stycznia 1991 roku o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (Dz.U. z 2002 r. Nr 42, poz. 371 z późniejszymi zmianami, posiadająca status kombatanta.
Wnioski (DOC / PDF) o nadanie patentu należy składać indywidualnie, bezpośrednio do Szefa Urzędu. Dopuszcza się możliwość zbiorowego przesyłania wniosków za pośrednictwem gminnej, powiatowej lub regionalnej struktury organizacji kombatanckiej. W takim przypadku wniosek musi być podpisany przez osobę, której dotyczy.
Do wniosku należy dołączyć kserokopię zaświadczenia o uprawnieniach kombatanckich (obowiązkowo: pierwsza strona ze zdjęciem oraz strona z tabelą zawierającą rodzaje uprawnień i artykuły ustawy) uwierzytelnioną przez urząd gminy lub powiatowy bądź strukturę terenową macierzystej organizacji kombatanckiej.
Zgodnie z zarządzeniem Kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych z dnia 31 lipca 2006 roku, Odznakę Pamiątkową „Weteran Walk o Wolność i Niepodległość Ojczyzny” może otrzymać osoba będąca uczestnikiem walki zbrojnej o niepodległość Polski, posiadająca nadane uprawnienia kombatanckie i spełniająca wymogi określone ustawie z dnia 24 stycznia 1991 roku o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego.
Wnioski zbiorcze o nadanie odznaki przedkładają do Urzędu władze naczelne organizacji i stowarzyszeń kombatanckich, a w przypadku osób mieszkających za granicą – właściwi konsulowie Rzeczypospolitej Polskiej.
Do wniosków dołącza się kopie zaświadczeń o uprawnieniach kombatanckich wymienionych osób.
Patentu – tytułu „Weteran Walk o Wolność i Niepodległość Ojczyzny” oraz Odznaki Pamiątkowej Weterana nie nadaje się pośmiertnie.
Patent i Odznaka jest wydawana weteranom bezpłatnie.
Dokumentację z dopiskiem „PATENT” („ODZNAKA WETERANA”) należy przysłać pocztą na adres:
Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych,
ul. Wspólna 2/4
00-926 Warszawa
