2 września br. Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych wspólnie z Instytutem Pamięci Narodowej oraz Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL zorganizował w Warszawie obchody 75. rocznicy powołania Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość – polskiej cywilno-wojskowej organizacji konspiracyjnej, której trzon stanowiły pozostałości rozwiązanej Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj.

Uroczystości rocznicowe były okazją do upamiętnienia działalności Zrzeszenia WiN oraz upowszechnienia tradycji walk o niepodległość i suwerenność Rzeczypospolitej Polskiej, w szczególności wśród młodego pokolenia Polaków.

W intencji poległych i pomordowanych, zmarłych oraz żyjących żołnierzy Zrzeszenia WiN w Katedrze Polowej Wojska Polskiego odprawiona została Msza święta, której przewodniczył biskup polowy generał brygady Józef Guzdek.

– Musimy odważyć się na nowo na eksperyment z Bogiem, pozwolić mu wejść z Jego działaniem w nasze społeczeństwo, tak jak to uczynili Żołnierze Wyklęci – mówił w homilii kapelan kombatantów i środowisk żołnierzy AK ks. Janusz Bąk.

Po Mszy świętej biskup polowy Wojska Polskiego Józef Guzdek odznaczył prezydium Zrzeszenia Wolności i Niezawisłość Medalem Służby Ojczyźnie  za „ wierność prawdzie i wartościom wyszytym na wojskowych sztandarach Bóg Honor i Ojczyzna i pielęgnowaniu pamięci tych, którzy do końca zostali wierni ewangelicznym wartościom".

Następnie uczestnicy uroczystości udali się na Plac Marszałka Józefa Piłsudskiego, gdzie odbył się uroczysty Apel Pamięci połączony z ceremonią składania wieńców na płycie Grobu Nieznanego Żołnierza. Po Apelu wręczono w uznaniu szczególnych zasług medale Pro Bono Poloniae, Pro Patria oraz pamiątkowe medale „Obrońcy Ojczyzny 1939–1945”. Odznaczeni został m.in. mjr Jerzy Adamczyk, prezes Koła Zrzeszenia WiN w Zduńskiej Woli, ppłk Waldemar Kruszyński, prezes Zarządu Obwodu Warszawa Zrzeszenia WiN i ppłk Waldemar Nowakowski – jeden z najmłodszych uczestników Powstania Warszawskiego, którzy po po wojnie zaangażowani byli  w działalność antykomunistyczną.

Przemówienia wygłosili marszałek Antoni Macierewicz oraz prezes Instytutu Pamięci Narodowej Jarosław Szarek.
– Gdyby nie Wasza walka, nie byłoby dzisiaj polskiej armii – byłaby armia okupacyjna, gdyby nie Wasza walka, nie byłoby niepodległej Polski – byłaby sowiecka kolonia, gdyby nie Wasza walka, nie byłoby niepodległej Europy – byłaby przestrzeń wpływów sowieckich albo Federacji Rosyjskiej. Taka jest prawda o polskiej historii i o Waszej walce  – powiedział marszałek senior, były szef MON Antoni Macierewicz.

– Polskości nie ma bez wolności i bez niezawisłości, a pokolenia Polaków dowiodły, że zapłacą każdą cenę, żeby bronić tych wartości – podkreślił dr Jarosław Szarek, dodając:  Po 1989 roku czekaliśmy długo na pamięć o tych odważnych ludziach – żołnierzach niezłomnych.

Dariusz Gwizdała z BBN i dyrektor Wojciech Lesiak z Gabinetu Szefa UdSKiOR odczytali listy okolicznościowe prezydenta RP Andrzeja Dudy i premiera Mateusza Morawieckiego.

– Dziś nie ma już żadnych wątpliwości co do tego, kto wtedy, przed 75 laty, był patriotą, a kto zdrajcą; kto służył Ojczyźnie, a kto wysługiwał się obcemu imperium – napisał prezydent Duda. Jak zaznaczył w liście Mateusz Morawiecki:  Ci bohaterowie nigdy nie porzucili marzeń o wolnej Rzeczypospolitej – napisał szef rządu.

Uroczystość zakończyła ceremonia złożenia wieńców i wiązanek kwiatów przed ścianą straceń na terenie dawnego więzienia mokotowskiego, a obecnie Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL. To w nim 1 marca 1951 r. strzałem w tył głowy zostali zabici przywódcy IV Zarządu Głównego Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość” – prezes ppłk Ciepliński i jego najbliżsi współpracownicy – mjr Adam Lazarowicz, por. Józef Rzepka, kpt. Franciszek Błażej, por. Józef Batory, Karol Chmiel i mjr Mieczysław Kawalec.

--
Zrzeszenie „Wolność i Niezawisłość” (WiN) zostało powołane do życia 2 września 1945 r. przez grupę wyższych oficerów Komendy Głównej Armii Krajowej z płk. dypl. Janem Rzepeckim ps. „Ożóg”, „Ślusarczyk” na czele. Zakładano, że będzie to działająca w konspiracji organizacja polityczna, stawiająca sobie za cel mobilizację społeczeństwa do zachowania niezłomnej postawy niepodległościowej przed zbliżającymi się wyborami parlamentarnymi.

NKWD i UB rozbiły I Zarząd Główny WiN w listopadzie 1945 r. Nowym przywódcą organizacji został płk. Franciszek Niepokólczycki ps. „Halny”, który stanął na czele II Zarządu WiN. Pod jego przewodnictwem ugrupowanie to osiągnęło apogeum swoich możliwości organizacyjnych, obejmując zasięgiem cały kraj i zdobywając dominującą pozycję w polskim podziemiu. W październiku 1946 r. także Franciszek Niepokólczycki znalazł się w komunistycznym więzieniu.

III Zarząd WiN utworzył ppłk Wincenty Kwieciński ps. „Głóg”, „V-T” i kierował nim do chwili aresztowania w styczniu 1947 r. Heroiczną próbę odbudowania po raz kolejny rozbitych struktur podjął płk Łukasz Ciepliński ps. „Pług”, stając na czele IV Zarządu WiN. Aresztowanie go w listopadzie 1947 r. kończy historię WiN jako organizacji o zasięgu ogólnopolskim. W marcu 1951 r. wykonano wyroki śmierci na Cieplińskim i jego sześciu współpracownikach z IV Zarządu WiN. W latach 1948-1952 r. działała fikcyjna V Komenda Główna WiN stworzona i kontrolowana przez Urząd Bezpieczeństwa w ramach prowokacyjnej operacji o kryptonimie „Cezary”.

Działacze Zrzeszenia WiN, uznając niemożność kontynuowania walki zbrojnej, dążyli do demobilizacji oddziałów partyzanckich i próbowali wpływać na postawy społeczeństwa polskiego w drodze działań politycznych. Zarazem na podstawie gromadzonych materiałów sporządzali sprawozdania informujące o losach kraju (sytuacja polityczna, nastroje społeczne, działalność aparatu bezpieczeństwa), które następnie przekazywali do polskich władz emigracyjnych w Londynie oraz do działającej od 1946 r. Delegatury Zagranicznej WiN. /zhwin