W dniach 7 – 8 października w Warszawie odbyły się uroczystości upamiętniające 80. rocznicę powołania Batalionów Chłopskich. Organizatorami wydarzenia był Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych oraz Ogólnopolski Związek Żołnierzy Batalionów Chłopskich.

Okrągła rocznica stała się okazją do oddania hołdu i uczczenia pamięci żołnierzy z ruchu ludowego, który w czasie drugiej wojny światowej był jednym z filarów Polskiego Państwa Podziemnego. Formacja była drugą, po Armii Krajowej siłą militarną w okupowanej Polsce – liczyła ok. 170 tys. członków, wyłącznie z terenów wiejskich.

Główne obchody odbyły się w czwartek, 8 października, na warszawskim Czerniakowie przed pomnikiem Żołnierzy Batalionów Chłopskich i Ludowego Związku Kobiet.

W wydarzeniu udział wzięli przedstawiciele polskich władz i instytucji państwowych, w tym Wicemarszałek Sejmu Małgorzata Gosiewska, Szef Urzędu do Spraw Kombatantów Jan Józef Kasprzyk i Wiceprezes Instytutu Pamięci Narodowej dr Mateusz Szpytma, żołnierze Wojska Polskiego, członkowie rodzin żołnierzy Batalionów Chłopskich, a także kombatanci i mieszkańcy Warszawy.

Podczas uroczystości głos zabrali: Szef UdSKiOR Jan Józef Kasprzyk oraz Prezes Ogólnopolskiego Związku Żołnierzy Batalionów Chłopskich płk Zbigniew Zaborowski. List od Marszałek Sejmu RP Elżbiety Witek odczytała Wicemarszałek Sejmu Małgorzata Gosiewska.

Szef Urzędu Jan Józef Kasprzyk podczas uroczystości przypomniał wielkie zasługi Batalionów Chłopskich:

– To druga, po Armii Krajowej, największa siła zbrojna broniąca w czasie okupacji niemieckiej, ale także sowieckiej, polskich obywateli przed losem jaki najeźdźcy chcieli im zgotować. Po raz kolejny w historii polski włościanin okazał ogromne przywiązanie do świętego hasła wypisanego na sztandarach Insurekcji Kościuszkowskiej: Żywią i Bronią. Żywią w czasie pokoju, a bronią w czasie wojennym – powiedział Jan Józef Kasprzyk.

Natomiast Marszałek Sejmu w liście skierowanym do uczestników uroczystości podkreśliła wagę polskiej wsi w pielęgnowaniu postaw patriotycznych:

– Szczególna postawa mieszkańców polskiej wsi często w historii broniła Polaków przed wykorzenieniem, oderwaniem od ojczystych tradycji. Wierność wartościom niejednokrotnie wymagała walki lub zorganizowanego oporu. Rolnicy wielokrotnie z odwagą i determinacją stawali do boju o wolność, nieustępliwie trwając przy wierze ojców, przy narodowej tożsamości – zaznaczyła Elżbieta Witek.

Obchody zakończył Apel Pamięci oraz ceremonia złożenia wieńców i wiązanek kwiatów.

Dzień wcześniej na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach przedstawiciele Ogólnopolskiego Związku Żołnierzy Batalionów Chłopskich oraz Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych złożyli kwiaty przed pomnikiem „Ku chwale Batalionów Chłopskich”, a następnie na grobie gen. dyw. Franciszka Kamińskiego – komendanta głównego BCh, szefa I Oddziału Sztabu Komendy Głównej Armii Krajowej, działacza ruchu ludowego (kwatera: A 3 TUJE, rząd: 3, grób: 12).

Dzięki takim uroczystościom przywracamy pamięć o polskiej wsi, jej bohaterach oraz zasługach w budowaniu wolnej i niepodległej Rzeczypospolitej Polskiej.

--

Bataliony Chłopskie (BCh) powstały w sierpniu 1940 r. (pierwotnie jako Straż Chłopska, „Chłostra”) na skutek sporów politycznych w łonie Związku Walki Zbrojnej. Stanowiła siły zbrojne Stronnictwa Ludowego, ale w jej składzie znaleźli się także członkowie Związku Młodzieży Wiejskiej Rzeczypospolitej. Organem nadzorującym było Centralne Kierownictwo Ruchu Ludowego, którego reprezentantem był Józef Niećko, ale główną postacią Batalionów Chłopskich był w praktyce ich Komendant Główny przez cały okres, Franciszek Kamiński.

W momencie największego rozwoju BCh liczyły ok. 170 tys. członków, wyłącznie z terenów wiejskich – Bataliony nie operowały w miastach. Szacuje się, że w trakcie otwartych walk, działań dywersyjnych i w wyniku aresztowań poległo ok. 7 tys. żołnierzy BCh. Do najgłośniejszych osiągnięć formacji należało dostarczenie materiałów wywiadowczych o próbach z niemieckimi rakietami V-1 i V-2, choć na co dzień oddziały głównie przejawiały aktywność przy niszczeniu trakcji kolejowej i łączności, odbijaniu więźniów z aresztów gestapo i obronie mieszkańców wsi przed pacyfikacjami. Politycznie organizacja była najbliższa Armii Krajowej, zajmując stanowisko antykomunistyczne i antynacjonalistyczne. Mimo niechęci do pełnego scalenia z AK (choć formalnie zostało ono dokonane między 30 marca a 30 maja 1943 r.) wspólnie podejmowane akcje nie należały do rzadkości.