Kartka z kalendarza

1795 – w Grodnie, w dniu imienin carycy Katarzyny II, w 31. rocznicę swej koronacji, ostatni król Polski Stanisław August Poniatowski abdykował, co uprawomocniło rozbiory Polski. W akcie abdykacyjnym Poniatowski napisał m.in. przekonani, że pieczołowitość Nasza na nic się ojczyźnie Naszej nie przyda, kiedy nieszczęśliwa zdarzona w niej insurekcja pogrążyła ją w teraźniejszy stan zniszczenia, i rozważywszy, że środki względem przyszłego losu Polski koniecznie potrzebne z powodu naglących okoliczności, a od Najjaśniejszej Imperatorowej Wszech Rosji i innych sąsiednich mocarstw przedsięwzięte, jedynymi są do przywrócenia pokoju i spokojności współobywatelom Naszym, postanowiliśmy przeto z przywiązania do spokojności publicznej oświadczyć, że wyrzekamy się wszelkich praw Naszych do Korony Polskiej, do Wielkiego Księstwa Litewskiego i innych należących do nich krajów. (…) Zstępując z tronu, dopełniamy ostatniego obowiązku królewskiej godności, zaklinając Najjaśniejszą Imperatorową, ażeby macierzyńską swą dobroczynność na tych rozciągnęła, których królem byliśmy, i to wielkości Jej duszy działanie wielkim swym sprzymierzeńcom udzieliła.

1863 – oddziały powstańców styczniowych pod dowództwem Józefa Hauke – Bosaka zdobyły Opatów.

1967 – w Warszawskim Teatrze Narodowym odbyła się premiera Dziadów Adama Mickiewicza w reżyserii Kazimierza Dejmka, z Gustawem Holoubkiem w roli Gustawa-Konrada. Inscenizacja entuzjastycznie przyjęta przez publiczność, ukazała ponadczasowość tragicznych relacji polsko-rosyjskich. Władysław Gomułka zarzucił, że: Dziady wbijają nóż w plecy przyjaźni polsko-radzieckiej. Inscenizacja spowodowała również protesty ambasady ZSRS, co doprowadziło do zdjęcia spektaklu z afisza, a to z kolei spowodowało protesty młodzieży studenckiej.

Kartka z kalendarza

1855 – w Konstantynopolu zmarł Adam Mickiewicz (ur. 24 grudnia 1798 r.), wieszcz i poeta romantyczny, twórca m.in. „Ballad i romansów”, „Dziadów”, „Konrada Wallenroda” oraz narodowej epopei „Pan Tadeusz”, które wywarły ogromny wpływ na kształtowanie się świadomości narodowej i niepodległościowej w okresie zaborów.

1919 – w Białymstoku urodził się Ryszard Kaczorowski, polityk, mąż stanu, harcerz Szarych Szeregów, więzień łagrów sowieckich, żołnierz 2 Korpusu Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, uczestnik bitwy pod Monte Cassino, jeden z czołowych przywódców polskiej emigracji niepodległościowej, minister do spraw krajowych rządu RP na Uchodźstwie, ostatni Prezydent RP na Uchodźstwie w latach 1989-90. (zginął tragicznie 10 kwietnia 2010 r. w katastrofie lotniczej pod Smoleńskiem).

Kartka z kalendarza

1919 – w Warszawie z inicjatywy piłsudczyków (m.in. Wacława Sieroszewskiego, Mariana Głuchowskiego, Adama Skwarczyńskiego, Andrzeja Struga (właśc. Tadeusza Gałeckiego), Artura Śliwińskiego, Tadeusza Święcickiego i prof. Wacława Tokarza) zainaugurował działalność Związek Strzelecki, stowarzyszenie nawiązujące do spuścizny ideowej, a także do pewnych form działania organizacji strzeleckich sprzed I wojny światowej. Związek stał się w II RP najliczniejszą organizacją młodzieżową zrzeszającą w końcu lat 30. blisko pół miliona członków, wychowywanych w myśl zasady „Każdy obywatel żołnierzem – każdy żołnierz obywatelem”.

Kartka z kalendarza

1907 – w Krakowie zmarł Stanisław Wyspiański (ur. 15 stycznia 1869 r.), polski dramaturg, poeta, malarz, architekt, zwany „Czwartym Polskim Wieszczem”, twórca wybitnych dzieł ukazujących charakter narodowy Polaków (m.in. „Wyzwolenie”, „Noc Listopadowa”, „Warszawianka”, „Wesele”).

1918 – Naczelnik Państwa Józef Piłsudski wydał dekret, w którym powołał do życia Marynarkę Wojenną RP.

Kartka z kalendarza

1830 – w Warszawie wybuchło Powstanie Listopadowe. Oddział spiskowców pod dowództwem ppor. Piotra Wysockiego podjął nieudaną próbę zamachu na namiestnika carskiego Wielkiego Księcia Konstantego Pawłowicza, opanowano m.in. Arsenał i Stare Miasto. Maurycy Mochnacki napisał nigdy energia ducha publicznego w całym narodzie, we wszystkich częściach kraju do takiego stopnia nie dochodziła jak podczas Powstania.

1860 – w 30. rocznicę wybuchu Powstania Listopadowego przed warszawskim kościołem karmelitów odśpiewano po raz pierwszy hymn Boże coś Polskę ze zmienionym refrenem, kończąc go słowami: Ojczyznę wolną, racz nam wrócić, Panie.

1912 – w Krakowie odbyły się nocne manewry Związku Strzeleckiego, organizowane przez Kazimierza Herwina-Piątka, w których uczestniczył Józef Piłsudski.

2010 – w Londynie zmarła Renata Bogdańska – Irena Anders (ur. 12 maja 1920 r.), wybitna pieśniarka II Korpusu Polskich Sił Zbrojnych i polskiej emigracji niepodległościowej, pierwsza wykonawczyni pieśni Czerwone maki na Monte Cassino, żona gen. Władysława Andersa. 

Kartka z kalendarza

1808 – zwycięska szarża polskich szwoleżerów dowodzonych przez płk Jana Leona Kozietulskiego pod Somosierrą, która otworzyła wojskom Cesarza Napoleona I drogę na Madryt. Szarża przeszła do historii jako symbol niebywałej odwagi, męstwa i poświęcenia polskiego żołnierza.

1913 – we Lwowie odbył się zjazd delegatów stronnictw tworzących Komisję Tymczasową Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych. Podjęto decyzję o zmianie nazwy tego gremium na Komisję Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych, przyjęto też statut, który określał, że Komisja będzie koordynatorem wszelkich prac niepodległościowych w Polsce i w środowiskach emigracyjnych, a także sprawować będzie pieczę nad Polskim Skarbem Narodowym. Podczas obrad Józef Piłsudski zaapelował o zjednoczenie Związku Strzeleckiego i Polskich Drużyn Strzeleckich w jedną formację.

1993 – w Cheshire w USA zmarł prof. Wacław Jędrzejewicz (ur. 29 stycznia 1893 r.), legionista I Brygady, pułkownik WP (awansowany pośmiertnie do stopnia generała brygady), dyplomata, polityk (m.in. minister wyznań religijnych i oświecenia publicznego w latach 1933-35), wybitny historyk, jeden z twórców i wieloletni Prezes Instytutu Józefa Piłsudskiego w Nowym Jorku. 

Kartka z kalendarza

1830 – w Warszawie powstało Towarzystwo Patriotyczne pod przywództwem Joachima Lelewela i Maurycego Mochnackiego, mające na celu poszerzenie poparcia społeczeństwa polskiego dla idei Powstania Listopadowego.

1912 – Tymczasowa Komisja Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych mianowała Józefa Piłsudskiego „komendantem sił wojskowych”, co w praktyce oznaczało objęcie przez niego Komendy Głównej nad Związkiem Strzeleckim i Towarzystwem „Strzelec”. Sekretarzem Komisji został Władysław Jodko-Narkiewicz.

1916 – Legiony Polskie w sile 3. i 4. Pułku Piechoty oraz 2. Pułku Ułanów uroczyście wkroczyły do Warszawy, witane entuzjastycznie przez ludność stolicy. Był to pierwszy od czasów Powstania Listopadowego przemarsz regularnych wojsk polskich przez Warszawę.

2006 – w Warszawie zmarł płk Zbigniew Brym, ps. „Zdunin”, oficer w wojnie obronnej 1939 r., żołnierz ZWZ – AK, legendarny dowódca „Żelaznej Reduty” w Powstaniu Warszawskim, nestor antykomunistycznej opozycji niepodległościowej, kawaler Orderu Wojennego Virtuti Militari.